گروه پژوهشي فرهنگ و محيط زيست
با توجه به اهميت و نقش محيط زيست در سلامت و توسعه پايدار جوامع گوناگون در گذشته، حال و آينده، استفاده از کليه ابزارهاي موجود در گسترش فرهنگ حفاظت محيط زيست ضامن بقاي منابع تجديدناپذير زيست محيطي براي نسل‌هاي آينده نيز خواهد بود. يکي از موثرترين راه‌هاي ايجاد تغييرات ماندگار و دائمي در رفتارهاي هر جامعه از طريق فرهنگ‌سازي و بومي‌سازي رفتارهاي آن جامعه صورت مي‌گيرد. بنابراين در صورتي که بتوان به طور فراگير و همه جانبه، فرهنگ حفظ و صيانت از محيط زيست و عدم تخريب طبيعت را در جامعه نهادينه کرد، مي توان اميدوار بود که اين فرهنگ علاوه بر بقا در زمان حال جامعه به ميراث جاودانه‌اي براي نسل‌هاي آتي نيز تبديل شود.
در آثار هزار ساله ادب فارسي، رويکرد گستردهاي به محيط زيست و طبيعت معطوف شده و مقولههايي مانند حفظ محيط زيست، تخريب و يا بهره برداري از محيط زيست دستمايههاي سرايندگان، نويسندگان و اديبان زبان فارسي قرار گرفته است. بنابراين تبيين و ارائه نگرش پيشينيان به مقوله محيط زيست و بيان اهميت حفظ و مراقبت از محيط زيست مي تواند شالوده اساسي فرهنگ حفظ و صيانت محيط زيست را فراهم آورد. از آنجا که ادبيات نقش بنيادين در فرهنگ‌سازي هر جامعه‌اي دارد، بررسي اين آثار علاوه بر آنکه نسل امروز را با فرهنگ و تمدن گذشته و نحوه نگرش پيشينيان به محيط زيست آشنا مي کند، در تبيين اهميت حفظ و بهره‌برداري مناسب از طبيعت، راهگشاي نسل‌هاي حال و آينده نيز خواهد بود. از طرف ديگر در صورتي که به موضوعي در ادبيات گذشته اقبال مناسبي شده باشد، مي توان انتظار داشت که با تبيين و مدون سازي و ارائه اين موضوع به جامعه، يافتههاي فوق در فرهنگ جامعه حال و آينده سيلان يابد.
جهت انجام پژوهش‌هاي بنيادي و کاربردي در اين زمينه، گروه پژوهشي فرهنگ، ادبيات و محيط زيست در پژوهشکده سبز تحقيقات زيست‌محيطي راهاندازي شد تا با بررسي دقيق تمامي آثار ادبي گذشته، مقوله‌هاي زيست‌محيطي را در آن متون يافته و از طريق انعکاس چنين موضوعاتي، به شيوههاي گوناگون مانند تاليف دانش‌نامه، فيلم‌نامه، نمايش‌نامه، کتاب، مقاله، داستان و ... روش‌هاي استفاده بهينه از محيط زيست و حفظ و صيانت از آن را به عنوان يک مقوله ادبي به فرهنگ مردم وارد نمايد. بديهي است که با فرهنگ‌سازي مناسب مي‌توان اطمينان حاصل کرد که مقوله حفظ و مراقبت از محيط زيست با توجه به جايگاه و اهميت والاي آن در توسعه و حفظ کشور، سينه به سينه به نسل‌هاي آينده منتقل گردد.
اهداف
- بازتاب اهميت محيط زيست در فرهنگ، باورها و آثار ادبي پيشينيان
- بررسي نگرش مردم ايران در طي قرون اعصار گذشته به مقوله طبيعت، محيط زيست و صيانت از آنها
- پژوهش در سير تحول فاکتورهاي مرتبط با محيط زيست همانند تخريب، حفظ، بهره‌برداري مناسب و نامناسب و ... در هزار سال گذشته از طريق مستندات ادبي و فرهنگي
- فرهنگ سازي و آموزش عمومي با هدف حفظ محيط زيست و بهره‌برداري مناسب از منابع طبيعي
- ايجاد بستر مناسب جهت اجراي پروژههاي کاربردي و تربيت نيروي خلاق و محقق به منظور به کارگيري تجارب گذشتگان و انتقال آن به نسل‌هاي آينده
- انجام پژوهش‌هاي علمي و کاربردي با هدف تبيين اهميت و جايگاه محيط زيست در فرهنگ
- تدوين دانش‌نامه محيط زيست بر اساس انعکاس مقوله‌هاي زيست‌محيطي در متون گذشته ادبي
- مساعدت در تدوين و نگارش کتاب‌ها، پژوهشنامهها، مقالات، فيلمنامهها و نمايشنامهها با موضوع محيط زيست
- راهاندازي سايت تخصصي اطلاع رساني فرهنگ و ادبيات زيست‌محيطي
طرح ها:
بازتاب عناصر طبيعي گياهان و جانوران در شاهنامه فردوسي، دکتر احمد رضايي
بازتاب عناصر طبيعي گياهان و جانوران در شاعران عصر غزنوي، دکتر محمد فولادي
بازتاب عناصر طبيعي (چهار عنصر) در شعر شاعران ساماني، دکتر محمد رضا يوسفي
بازتاب عناصر طبيعي گياهان و جانوران در شعر شاعران ساماني، دکتر محمد فولادي
دريا در آيات و روايات و حکايات، علي رضا حجازي
جاذبه هاي گردشگري ايران در اشعار حافظ و سعدي، دکتر عليرضا نبي لو
بازتاب جلوه هاي زيست محيطي در سفرنامه هاي ادبي، سيد عليرضا حجازي
مقالات:
تحليل آماري عناصر طبيعت در شعر منوچهري دامغاني، دکتر محمد فولادي- دکتر منصور ابراهيمي (ISI)
تحليل آماري عناصر طبيعت در شعر فرخي سيستاني، دکتر محمد فولادي- دکتر منصور ابراهيمي (علمي پژوهشي)
تحليل آماري عناصر طبيعت در شعر عنصري، دکتر محمد فولادي- دکتر منصور ابراهيمي (علمي پژوهشي)
دريا در شعر صائب تبريزي، سيد عليرضا حجازي – مجله پيام دريا، ش 189- اسفند 88
رويکردهاي نوين به درون مايه هاي ديني در حفاظت محيط زيست، امير حسين صادقي اسحاق اکبريان- محمد کاظم شاکر: مجله پژوهش و حوزه، سال 8، 1386- ش 31-30
بررسي و تحليل بسامد تصاوير لاله در شعر فارسي، دکتر عليرضا نبي لو- نشريه دانشکده ادبيات و علوم انساني دانشگاه شهيد باهنر کرمان، شماره 26 (پياپي 23) زمستان 88 (علمي- پژوهشي)
کتاب ها:
الفباي محيط زيست، محمد افضلي- عليرضا حجازي، فارسي و انگليسي